Mã OTP và mã PIN là những khái niệm không còn xa lạ đối với người dùng trong thời đại công nghệ số phát triển. Hai loại mã này đều được sử dụng để bảo vệ tài khoản và thông tin cá nhân trên các thiết bị di động, máy tính hoặc các dịch vụ trực tuyến. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về sự khác biệt cũng như cách sử dụng của từng loại mã này. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng Infofinance.vn tìm hiểu chi tiết về mã OTP và mã PIN cùng với những lưu ý khi sử dụng chúng.

Mã OTP và Mã PIN là gì?

Trước khi tìm hiểu điểm giống và khác nhau của Mã OTP và mã PIN là gì thì chúng ta hãy tìm hiểu trước về khái niệm, đặc điểm của mã OTP và mã PIN như sau:

Mã OTP là gì?

Mã OTP (One Time Password) được xem là một lớp bảo vệ thứ hai cho các dịch vụ như ngân hàng điện tử, thanh toán trực tuyến và mạng xã hội, bởi nó chỉ có thể sử dụng một lần. Nó giúp ngăn chặn những rủi ro bị tấn công khi mật khẩu bị lộ hoặc hacker xâm nhập.

Mã OTP bao gồm một chuỗi các ký tự hoặc chữ số được tự động tạo ra và gửi đến số điện thoại của bạn. Sau khoảng 30 giây đến 2 phút, mã xác nhận này sẽ hết hiệu lực và không thể sử dụng cho bất kỳ giao dịch nào khác. Mã OTP thường được sử dụng để xác nhận giao dịch một lần duy nhất.

Hiện nay, có 4 loại mã OTP được sử dụng phổ biến nhất là:

• SMS OTP: Mã OTP sẽ được gửi đến số điện thoại mà bạn đã đăng ký khi mở tài khoản tại ngân hàng. Ví dụ như khi bạn thực hiện thanh toán trực tuyến bằng thẻ ATM nội địa. Bạn phải nhập mã trong tin nhắn gửi đến để có thể thực hiện giao dịch. Nhiều ngân hàng như Timo, Vietcombank, VPbank,… cung cấp dịch vụ SMS OTP.
• Token: Đây là một thiết bị điện tử mà ngân hàng cấp cho chủ tài khoản khi mở tài khoản thanh toán. Nó có thể tự động sinh ra mã OTP mà không cần đến kết nối mạng. Nếu sử dụng hình thức này, bạn sẽ phải trả thêm phí để làm máy Token. Một số ngân hàng có dịch vụ bảo mật Token như ACB, HSBC, Sacombank,…
• Smart OTP: Đây là một ứng dụng tạo mã OTP mà bạn có thể cài đặt trên điện thoại có hệ điều hành Android hoặc iOS. Sau khi đăng ký tài khoản trên ứng dụng và kích hoạt thành công, ứng dụng này sẽ hoạt động tương tự như Token.
• Voice OTP: Đây là hình thức mới xuất hiện gần đây. Hệ thống sẽ tự động gọi đến số điện thoại mà bạn đã đăng ký để cung cấp mã OTP theo file ghi âm sẵn.

Mã PIN là gì?

Mã PIN (Personal Identification Number) là một loại mã số cá nhân được sử dụng để định danh người dùng và cho phép họ truy cập vào tài khoản của mình. Nó tương đương với mật khẩu và được sử dụng để xác minh danh tính người dùng trong các hoạt động truy cập tài khoản như rút tiền tại máy ATM hoặc thanh toán bằng thẻ POS.

Mật mã PIN thường bao gồm các số từ 1 đến 9 và có độ dài từ 4 đến 6 chữ số. Ví dụ để truy cập vào thiết bị hoặc ứng dụng, người dùng cần nhập đúng mã PIN để mở khóa hệ thống.

Hiện nay có 5 loại mã PIN thường gặp đó là:

• Mã PIN tài khoản ngân hàng (ATM): Mã PIN ATM là một công cụ bảo vệ được thiết kế để ngăn ngừa việc sử dụng trái phép thẻ của bất kỳ ai. Để đảm bảo an toàn cho tài khoản của mình, bạn không nên đặt mã là ngày sinh nhật, số điện thoại, số CMND hoặc bất kỳ con số nào có liên quan đặc biệt đến bạn, vì rất dễ bị kẻ gian phát hiện.
• Mã PIN mở khóa thiết bị: Đây là dãy mã từ 4 đến 6 chữ số được sử dụng để mở khóa màn hình điện thoại, máy tính bảng hoặc máy tính, để ngăn người khác truy cập vào thiết bị của bạn.
• Mã PIN SIM: Mã PIN SIM gồm 4 chữ số và được sử dụng để bảo vệ thông tin trong SIM khỏi bị đánh cắp hoặc lợi dụng. Khi lắp SIM đã có mã PIN vào điện thoại hoặc khởi động lại điện thoại, người dùng sẽ được yêu cầu nhập đúng mã PIN để truy cập và sử dụng SIM. Nếu nhập không đúng mã PIN này, SIM sẽ bị khóa.
• Mã PIN khóa ứng dụng (Aplock): Đây là mã PIN để khóa các ứng dụng trên thiết bị của bạn, thường từ 4 đến 6 chữ số, hoặc có thể sử dụng cùng mật khẩu với mã khóa màn hình. Người dùng cần phải nhập đúng mã PIN Applock để truy cập vào ứng dụng và tránh cho người khác truy cập vào ứng dụng mà không được phép.
• Mã PIN bảo mật của ứng dụng: Mã PIN của ứng dụng được sử dụng để bảo vệ các thao tác như truy cập ứng dụng, thanh toán, chẳng hạn như ứng dụng Internet Banking của ngân hàng, ví điện tử hoặc chế độ riêng tư,…

Mã PIN và mã OTP có điểm gì giống nhau?

Mã OTP (One-Time Password) và mã PIN (Personal Identification Number) đều là những loại mã được sử dụng để xác thực người dùng khi truy cập vào các tài khoản hoặc thực hiện các giao dịch trực tuyến.

Hiện nay có một số điểm giống nhau giữa hai loại mã này:

• Sự bảo mật: Cả mã OTP và mã PIN đều được sử dụng để bảo mật tài khoản và thông tin cá nhân của người dùng.
• Độ dài: Cả hai loại mã đều có độ dài giới hạn, thông thường từ 4 đến 6 chữ số.
• Tính duy nhất: Cả mã OTP và mã PIN đều là duy nhất và không thể tái sử dụng trong lần đăng nhập hoặc giao dịch tiếp theo.

Mã PIN và mã OTP có gì khác nhau?

Mã PIN (Personal Identification Number) và mã OTP (One-Time Password) đều là các loại mã bảo mật được sử dụng để xác thực danh tính người dùng trong các giao dịch điện tử, tài khoản ngân hàng và các ứng dụng khác. Tuy nhiên, hai loại mã này có những điểm khác biệt cơ bản sau:

• Mã PIN là mã bảo mật được sử dụng để đăng nhập vào tài khoản của người dùng, trong khi mã OTP được sử dụng một lần duy nhất để xác thực các giao dịch cụ thể.
• Mã PIN thường được tạo và thiết lập bởi người dùng và được lưu trữ trên thiết bị của họ. Người dùng có thể thay đổi mã PIN của mình bất cứ lúc nào. Trong khi đó, mã OTP được tạo ra một cách tự động bởi hệ thống, thường thông qua các ứng dụng hoặc thiết bị bảo mật như mã token. Mã OTP chỉ có hiệu lực trong một khoảng thời gian ngắn và sau khi sử dụng, nó sẽ không thể tái sử dụng được.
• Mã PIN thường có độ dài từ 4-6 chữ số, còn mã OTP có độ dài thay đổi tùy thuộc vào cách thức tạo mã của từng hệ thống.
• Mã PIN có thể được nhập trực tiếp vào thiết bị của người dùng, trong khi mã OTP thường được gửi đến điện thoại hoặc email của người dùng và phải được nhập vào thiết bị của họ để xác thực.
• Mã PIN có tính năng bảo vệ tài khoản của người dùng, ngăn chặn truy cập trái phép từ người khác. Trong khi đó, mã OTP có tính năng bảo vệ tài khoản của người dùng và bảo mật các giao dịch được thực hiện trên tài khoản đó.

Lưu ý khi dùng mã OTP và mã PIN

Cả mã OTP và mã PIN hiện nay đều đem lại lớp bảo mật an toàn cho người dùng, tuy nhiên trong quá trình sử dụng 2 mã này thì mọi người phải xem trước những chú ý sau đây:

Lưu ý khi sử dụng mã OTP

• Không chia sẻ mã OTP với bất kỳ ai: Mã OTP là một phương tiện xác thực mạnh mẽ, vì vậy không nên chia sẻ nó với bất kỳ ai, bao gồm cả người thân và nhân viên ngân hàng. Nếu ai đó yêu cầu bạn cung cấp mã OTP của mình, hãy cẩn thận và kiểm tra xem yêu cầu đó có hợp lý hay không.
• Sử dụng mã OTP trong thời gian giới hạn: Mã OTP có giá trị trong một khoảng thời gian giới hạn, thường là khoảng 30 giây đến 1 phút. Vì vậy, hãy sử dụng mã OTP ngay khi nó được tạo ra và không nên lưu trữ mã này lâu dài.
• Sử dụng mã OTP đúng mục đích: Mã OTP thường được sử dụng để xác thực và phê duyệt các giao dịch trực tuyến, ví dụ như thanh toán qua thẻ ngân hàng. Không nên sử dụng mã OTP cho mục đích khác như xác thực tài khoản mạng xã hội hoặc đăng nhập vào trang web.

Lưu ý khi sử dụng mã PIN

• Không sử dụng mã PIN dễ đoán: Mã PIN dễ đoán như 1234 hoặc ngày sinh của bạn rất dễ bị đoán trúng bởi các kẻ tấn công. Mọi người hãy chọn một mã PIN mạnh mẽ và khó đoán, chẳng hạn như một dãy số ngẫu nhiên.
• Không sử dụng cùng mã PIN cho nhiều tài khoản: Nếu sử dụng cùng một mã PIN cho nhiều tài khoản, nếu một tài khoản bị tấn công, thì tất cả các tài khoản khác cũng bị đe dọa. Mọi người hãy sử dụng một mã PIN khác nhau cho mỗi tài khoản để đảm bảo an toàn.
• Không chia sẻ mã PIN với bất kỳ ai: Mã PIN là mật khẩu cá nhân của bạn, vì vậy không nên chia sẻ nó với bất kỳ ai, bao gồm cả người thân và nhân viên ngân hàng.

Câu hỏi thường gặp về mã OTP và mã PIN

Trong quá trình sử dụng mã OTP và mã PIN, nhiều người gặp những thắc mắc sau:

Cách lấy mã OTP như thế nào?

Cách lấy mã OTP thường phụ thuộc vào từng dịch vụ hoặc ứng dụng cụ thể. Tuy nhiên, đa số các dịch vụ hiện nay thường cung cấp mã OTP thông qua tin nhắn SMS hoặc ứng dụng xác thực hai bước.

Thông thường, khi đăng ký hoặc thực hiện các giao dịch nhạy cảm như thanh toán trực tuyến, người dùng sẽ được yêu cầu cung cấp số điện thoại di động và sau đó nhận được một tin nhắn chứa mã OTP. Mã OTP có thể được yêu cầu nhập để hoàn thành giao dịch.

Ngoài ra, hiện nay còn có các ứng dụng xác thực hai bước như Google Authenticator, Microsoft Authenticator hay Authy, người dùng sẽ cần tải xuống và cài đặt ứng dụng này trên điện thoại của mình. Khi đăng nhập vào tài khoản hoặc thực hiện các giao dịch nhạy cảm, người dùng sẽ cần nhập mã OTP được tạo bởi ứng dụng xác thực hai bước này.

Trong một số trường hợp, mã OTP cũng có thể được cung cấp bằng cách sử dụng các thiết bị như token hoặc chiếc USB được cung cấp bởi dịch vụ tài khoản hoặc công ty. Tuy nhiên, đa số người dùng hiện nay thường sử dụng mã OTP thông qua tin nhắn SMS hoặc ứng dụng xác thực hai bước do tính tiện lợi và dễ dàng sử dụng.

Cung cấp mã OTP cho người khác có sao không?

Việc cung cấp mã OTP cho người khác phải cân nhắc và thận trọng, bởi vì mã OTP được coi là một phần của thông tin bảo mật cá nhân. Nếu bạn cung cấp mã OTP cho người khác, họ có thể sử dụng mã này để truy cập vào tài khoản của bạn hoặc thực hiện các giao dịch trái phép.

Tuy nhiên, nếu bạn thực sự cần phải cung cấp mã OTP cho người khác (ví dụ: trong trường hợp bạn cần hỗ trợ kỹ thuật từ người khác), hãy đảm bảo rằng bạn đang cung cấp cho một người tin cậy và chỉ cung cấp cho họ mã OTP khi thực sự cần thiết. Đồng thời, bạn nên thay đổi mã OTP của mình ngay sau khi hoàn thành việc cung cấp mã cho người khác để đảm bảo an toàn cho tài khoản của mình.

Xem mã PIN ở đâu?

Mã PIN thường là một mã số bí mật được người dùng thiết lập để bảo vệ thiết bị hoặc tài khoản của họ. Mã PIN không được lưu trữ hoặc hiển thị công khai, do đó, không ai có thể xem được mã PIN của bạn.

Nếu bạn quên mã PIN của mình, thường có một số cách để lấy lại mã PIN, tùy thuộc vào loại thiết bị hoặc dịch vụ bạn đang sử dụng. Thông thường, bạn có thể sử dụng các tùy chọn lấy lại mật khẩu hoặc liên hệ với nhà cung cấp dịch vụ để được hỗ trợ.

Tuy nhiên, đối với các thiết bị và dịch vụ có tính bảo mật cao, như ngân hàng trực tuyến hay thẻ tín dụng, việc lấy lại mã PIN có thể cần đến việc xác minh danh tính và thông tin tài khoản của bạn để đảm bảo tính bảo mật cho người dùng.

Qua bài viết trên, chúng ta có thể thấy mã OTP và mã PIN đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ thông tin cá nhân và tài khoản của chúng ta trên các thiết bị di động và dịch vụ trực tuyến. Chỉ cần một sai sót nhỏ trong việc bảo vệ mật mã này, tài khoản của bạn có thể bị lộ thông tin và bị ảnh hưởng xấu. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có thể hiểu rõ hơn về hai khái niệm này và sử dụng chúng một cách an toàn và hiệu quả.

Xem thêm:

• Mã pin thẻ tín dụng ở đâu? Làm gì? Có mấy số? Cách tra cứu
• Cách đổi mã Pin thẻ ATM ngân hàng online trên điện thoại, không cần ra cây 
• 5 Lỗi mã OTP không gửi về điện thoại phải làm sao và Cách lấy